Kavcıoğlu, Merkez Bankası Yönetim Merkezi’nde düzenlenen Bankanın 91. Hesap Devri Olağan Genel Şura Toplantısı’nın açılışında konuştu.
Geçen yıl Kovid-19 salgınının olumsuz tesirleri şimdi tam giderilememişken Rusya-Ukrayna Savaşı sonucu arz kısıtlarının tekrar belirginleştiğini, başta güç olmak üzere global emtia ve besin fiyatlarında süratli artışlar yaşandığını söz eden Kavcıoğlu, global finansal şartların da sıkılaşması sonucunda 2022 yılının gerek jeopolitik gerekse ekonomik ve finansal belirsizliklerin fevkalâde seviyede yüksek seyrettiği bir yıl olarak kayıtlara geçtiğini söyledi.
Kavcıoğlu, 2022 yılında global arz şoklarına ve Rusya-Ukrayna Savaşı kaynaklı olumsuz jeopolitik gelişmelere karşın Türkiye iktisadının kesintisiz büyümeye devam ettiğine dikkati çekerek, “İktisadi faaliyet, bilhassa yılın birinci yarısında güçlü seyretmiş, yılın ikinci yarısında ise dış talepteki gerilemeye karşın sağlam görünümünü korumuştur. Bu çerçevede, Türkiye iktisadı 2022 yılında yüzde 5,6 oranında büyüyerek 2019 yılının son çeyreğinden bu yana gösterdiği performansıyla G20 ve OECD ülkeleri ortasında üst sıralarda yer almıştır. Satın alma gücü paritesine nazaran hesaplanan ulusal gelir temel alınarak yapılan sıralamada 9. sıraya yükselen ülkemiz, global iktisat içindeki hissesini da ikiye katlamıştır. Dolar bazında ise Türkiye iktisadı 2014 yılından bu yana gerçekleşen en yüksek ulusal gelir düzeyine ulaşmıştır.” dedi.
“Kademeli olağanlaşma başladı”
Küresel arz şoklarının tesirlerini yitirmesi ve döviz piyasalarında görülen istikrarla birlikte 2022 yılının ikinci yarısından itibaren enflasyonun ana eğiliminde kademeli olağanlaşma sürecinin başladığına işaret eden Kavcıoğlu, “Önümüzdeki devirde ‘Liralaşma Stratejisi’ kapsamında uyguladığımız siyaset bileşimi, sağlıklı kredi büyümesi kanalıyla finansal istikrarı ve finansman maliyeti kanalıyla potansiyel üretimi desteklemeye devam edecektir, arz-talep istikrarına olumlu katkı verecektir. Bu doğrultuda fiyatlama davranışlarında ve enflasyon beklentilerinde güzelleşmeyle enflasyonda kalıcı olarak düşüş sağlanacaktır.” tabirlerini kullandı.
Kavcıoğlu, 2022 yılında, fiyat istikrarının sürdürülebilir bir çerçevede tekrar şekillenmesi hedefiyle tüm siyaset araçlarında Türk lirasını önceleyen geniş kapsamlı bir siyaset çerçevesi gözden geçirme sürecini yürüttüklerini anlattı. Bu kapsamda, bütüncül bir yaklaşımla oluşturdukları “Liralaşma Stratejisi”ni uygulamaya koyduklarını vurgulayan Kavcıoğlu, “Liralaşma Stratejisi ile kısa vadede enflasyon ve fiyatlama davranışlarında döviz kuruna olan hassasiyeti gidermeye çalıştık. Orta vadede ise üretim ve ihracatı desteklemek suretiyle cari süreçler istikrarını güçlendirmeyi hedefledik.” değerlendirmesinde bulundu.
Liralaşma Stratejesi’ni uygularken faiz indirimleriyle birlikte finansal istikrar ve fiyat istikrarı üzerindeki riskleri denetim etmek için makro ihtiyati siyaset setini gayeli kredi anlayışı çerçevesinde güncellediklerini lisana getiren Kavcıoğlu, amaçlı kredi anlayışıyla kredilerin yatırımı, üretim ve istihdamı destekleyen faaliyet alanlarında kullanılmasına öncelik veren bir çerçeveyi temel aldıklarını bildirdi.
“110 milyar lirayı aşkın yatırım taahhütlü avans kredisi tahsis edildi”
Kavcıoğlu, gayeli kredi anlayışının bir öbür ayağında ise ihracatın ve ithal ikamesi malların üretimine yönelik yatırımların artmasını teşvik etmek maksadıyla 2 yılı anapara geri ödemesiz ve 10 yıla kadar vadeli yatırım taahhütlü avans kredilerini aktif olarak kullandıklarına işaret ederek, şöyle konuştu:
“Bugüne kadar toplamda 67 vilayetteki 740 sanayi ve turizm yatırımına 110 milyar lirayı aşkın yatırım taahhütlü avans kredisi (YTAK) tahsis edilmiştir. Buna ilaveten, ihracatçılar ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde bulunan firmalara kullandırdığımız reeskont kredilerinde limitleri artırmak, faizleri düşürmek ve vadeleri uzatmak suretiyle kelam konusu uygun finansman imkanını daha uygun ve erişilebilir hale getirdik. Buna ek olarak, Liralaşma Stratejimiz kapsamında firma bazında kredi limitlerini Liralaşma Stratejisi ile uyumlu olarak Türk lirasına dönüştürürken bankalara tahsis edilen reeskont kredileri limitlerinin de 2023 yılından itibaren Türk lirası olarak güncellenmesine karar verdik. 2022 yılı içinde 346 milyar Türk liralık reeskont kredisini ihracatçılarımız kullanmıştır. Reeskont kredilerine erişimin kolaylaşması geçmiş yıllara nazaran KOBİ’lere tahsis edilen hissede büyük bir artışa neden oldu. 2021 yılında yaklaşık 1900 firma, 2022 yılındaysa 5 bin 972 KOBİ reeskont kredilerinden yararlandı.”
Bir haftalık repo faiz oranını makro ihtiyati siyaset araçlarıyla birlikte Liralaşma Stratejisi çerçevesinde kullandıklarına dikkati çeken Kavcıoğlu, “Bu doğrultuda, Ocak-Temmuz 2022 periyodunda siyaset faizi olan bir hafta vadeli repo ihale faiz oranını yüzde 14 seviyesinde sabit tuttuk. Öbür taraftan, jeopolitik gelişmelerin ve global finansal şartların tesiriyle global resesyona yönelik risklerin giderek ağırlaşması karşısında ön alıcı bir anlayışla hareket ettik. Kelam konusu risklerin yurt içindeki arz, yatırım ve cari fazla kapasitesi üzerindeki tesirlerini sınırlamak ve sanayi üretimi ile istihdamdaki yapısal kazanımların devamını sağlamak için ağustos ayından itibaren faiz indirim döngüsünü başlattık. Kasım ayı prestijiyle toplam 500 baz puanlık faiz indirimi gerçekleştirerek siyaset faizini yüzde 9 düzeyine indirdik. Bu kararlarımız sayesinde global iktisatta tedarik zinciri ve finansman ıstırapları yaşanırken Türkiye’nin pozisyonunu güçlendirecek yatırımlara uygun maliyetli finansman ile devam edilmesi imkanını sağladık.”
“Rezervlerimiz yüzde 17 arttı”
Kavcıoğlu, milletlerarası rezervleri güçlendirmeye yönelik aktif bir rezerv idaresi uyguladıklarını belirterek, “Kur dönüşümlü mevduat hesapları, yurt dışında yerleşik vatandaşlarımız için geliştirdiğimiz YUVAM hesapları, fiziki altının finansal sisteme kazandırılmasına yönelik FATSİ hesapları ve ihracat gelirlerinin bir kısmının Merkez Bankasına satılmasına yönelik düzenlemeler sayesinde kaynak çeşitliliğimizi artırdık. Tüm bu uygulamalarımız sonucunda, milletlerarası rezervlerimiz 2021 yılı sonunda 111 milyar dolar düzeyinden 2022 yılı sonunda 128,8 milyar dolara ulaşarak yüzde 17 artmıştır. Öte yandan, 2022 yılında merkez bankalarının memleketler arası rezervleri, global ölçekte yüzde 6 oranında azalmıştır.” dedi.
Rezerv biriktirme araçlarından biri olan döviz ve altından dönüşümlü mevduatlar dahil liralaşma siyaseti çerçevesinde atılan adımların, bankanın bilançosu için nette bir maliyet oluşturmadığının görüldüğünü lisana getiren Kavcıoğlu, şunları söyledi:
“Döviz ve altından dönüşümlü mevduat hesapları, teminat siyasetinde yapılan değişiklikler çerçevesinde tutulan Türk lirası cinsi menkul değerler, Türk lirası cinsi zarurî karşılıklarda değişen faiz maliyeti, yabancı para cinsi zarurî karşılık komitelerin değişimleri ve Türk lirası reeskont senetlerinin reeskont kredilerindeki liralaşma sonucu artışının bilanço üzerindeki toplam tesiri istikrardadır.”
“Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu genişletilecek”
Kavcıoğlu, gereksinim duyulan teknolojik tahlil ve sistemlerin oluşturulması için çalışmalar sürdürdüklerine dikkati çekerek, şöyle devam etti:
“Bu çerçevede, ödemeler altyapımızı yenilikçi iş yapma modelleriyle destekledik. 2021 yılında uygulamaya koyduğumuz Fonların Anlık ve Daima Transferi Uygulamamız FAST’in güvenliğini artırmak hedefiyle değerli bir katman servis olan SİPER servisini geliştirerek hizmete sunduk. Ödemeler alanında bir başka değerli uygulama olan TR karekod kullanımının yaygınlaştırılması maksadıyla düzenleme, altyapı ve tanıtım çalışmalarımıza devam ettik. FAST sisteminin alışverişlerde alternatif bir ödeme prosedürü olarak kullanılabilmesi için sürdürülen FAST TR karekod çalışmalarını başarılı bir biçimde tamamladık. Ayrıyeten, açık bankacılık hizmetlerini kullanıma açarak, bankalarımızın GEÇİT altyapısı üzerinden hizmet vermelerine imkan tanıdık. Sonuç olarak, ödeme ve para transferi süreçlerinin sıkıntısız, süratli ve muteber bir ortamda her an, her yerde gerçekleşebilmesine katkı sağlayan yenilikçi uygulamalarımızla Liralaşma Stratejimize teknolojik açıdan dayanak sağladık.”
Geçen yıl finansal inovasyon alanında da değerli adımlar atarak Bankanın öncülüğünde ilgili kurumlarla gerçekleştirdikleri mutabakatla Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu’nu oluşturduklarını anımsatan Kavcıoğlu, “Buna ek olarak, Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformunun 2023 yılında seçili bankalar ve finansal teknoloji firmalarının iştirakiyle genişletilmesine yönelik çalışmalara başladık.” dedi.
Kavcıoğlu, 2022 yılında, global gündemin öncelikli mevzuları ortasında yer alan iklim değişikliğine ait gelişmeleri yakından izlemeye devam ettiklerini belirterek, şunları kaydetti:
“Ülkemizin ‘2053 Net Sıfır Emisyon’ ve ‘Yeşil Kalkınma’ amaçları doğrultusunda iklim değişikliğiyle gayrette Bankamız vazife alanında yer alan başlıklarda katkı sağlamak emeliyle ulusal ve memleketler arası platformlarda rol aldık. Önümüzdeki devirde, iklim değişikliğinin iktisat ve finansal sisteme olan yansımalarının takibini ve bu mevzuda ulusal ve memleketler arası paydaşlarla yaptığımız işbirliğini sürdüreceğiz. Merkez Bankası olarak, bu yıl üretimi tamamlanan İstanbul Finans Merkezi’nde, Cumhuriyet’imizin 100. yılını yaşamanın gururu ve sorumluluk şuuruyla başta para siyasetleri olmak üzere, fiyat istikrarı ve finansal istikrarla ilgili tüm mevzularda kalıcı muvaffakiyet ve sürdürülebilirlik odaklı ağır bir çalışma içinde olacağız.”