Anayasa Mahkemesi, 1 Mayıs Personel Bayramı’nı Taksim Meydanı’nda kutlamak isteyen sivil toplum örgütlerini yakından ilgilendiren bir karar karara imza attı.
GAZ FİŞEĞİ İLE YARALANDI, TAZMİNAT KAZANDI
Anayasa Mahkemesi, 1 Mayıs yaklaşırken, 2013’teki 1 Mayıs olayları ile ilgili emsal niteliğinde kritik bir karara imza attı.
Polise yönelik rastgele bir hareketi olmamasına karşın gaz fişeği ile başından vurularak hayati tehlike yaşayan Dilan Alp’in avukatı Gülizar Tuncer tarafından yapılan başvuruyu karara bağlayan AYM, müsaade verilmeyen bir alanda bile olsa barışçıl biçimde toplanma hakkının engellenmesinin tazminat nedeni olduğunu karar altına aldı.
VALİLİK MÜSAADE VERMEDİ, POLİS BAŞINDAN VURDU
T24’ten Gökçer Tahincioğlu’nun haberine nazaran; Anayasa Mahkemesi İkinci Kısım tarafından verilen karara nazaran; 2013’te, İstanbul Valiliği, 1 Mayıs’ın Taksim’de kutlanmasını yasakladı. Buna karşılık TÜRK-İŞ Konfederasyonu ile birçok sendika ve sivil toplum kuruluşu 1 Mayıs’ın Taksim Meydanı’nda kutlanacağını kamuoyuna bildirdi. Valilik yasağına karşın birçok küme alana girmeye çalıştı ve bu nedenle olaylar yaşandı. Taksim’e çıkmaya çalışan Dilan Alp, olaylar sırasında gaz kapsülü ile başından vurularak ağır biçimde yaralandı. Kafatasında kırıklar ve beyin doku hasarı oluşan Alp için, “Yaşamının tehlikeye girdiği” istikametinde rapor verildi.
SİLAHI ATEŞLEYENİ GİZLEDİLER
Alp, tedavi gördükten sonra Başbakan, İçişleri Bakanı, İstanbul Valisi, İstanbul Vilayet Emniyet Müdürü ve direkt hareketi gerçekleştiren kolluk vazifelileri hakkında İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurdu.
Savcılık, kabahat duyurusunu, birebir gün yaşanan öbür olayların evrakı ile birleştirdi. Politikler, vali ve kolluk amirleri hakkındaki belgeyi ise ayırdı. Fakat üç yıl sonra bu kere cürüm duyurusu da ana evraktan ayrılarak farklı soruşturma başlatıldı.
Savcılık, İstanbul Emniyeti’nden olay günü misyon yapan ve Alp’i vuran polisin isimlerini istedi. Emniyetten gaz tabancasını kullanan kişinin tespit edilemediği, olay günü polisin misyonunu yaptığı cevabı geldi.
Emniyet, bununla da yetinmeyerek Alp’in polise taş, molotof ve bilye atan kümenin içerisinde olduğunu bildirdi. Buna delil olarak da yalnızca yüzü maskeli birinin fotoğrafı bulunduğuna yönelik raporu gösterdi. Lakin savcılığın Alp hakkında açtığı soruşturma takipsizlikle sonuçlandı.
KASK NUMARASI VAR, İSİM YOK
Savcılığın gerekli araştırmaların yapılarak isimlerin bildirilmesi ısrarına karşın emniyet, bölgede bu silahı kullanmakla misyonlu emniyet mensubu olmadığı cevabını verdi. Bunun üzerine savcılık olay günü bölgede vazifeli polislerin tabirini aldı fakat tamamı olayı görmedikleri tarafında tabir verdi. Jandarma Kriminal Dairesi de kendisine iletilen manzaralar üzerinden silahı ateşleyeni bulamadığını bildirdi.
Olay yerindeki polisler kask numaraları üzerinden tespit edilmek istendi lakin bu sefer de emniyetten hangi polisin hangi kask numarasını taşıdığına yönelik liste gönderilmedi.
Bunun üzerine 16 polis hakkında takipsizlik veren savcılık, belgeyi, “daimi arama” kararı vererek rafa kaldırdı. Soruşturma, bir mühlet sonra zamanaşımına girdi. Savcılık, “daimi arama” kararına karşın zamanaşımına kadar bir öbür süreç de yapmadı.
Alp’in açtığı tazminat davasında ise istinaf mahkemesi 100 bin TL manevi, 25 bin TL maddi tazminat ödenmesine hükmetti fakat bu dava şimdi kesin karara bağlanmadı. Kamu Denetçiliği Kurumu da polislerin aksiyonunun hak ihlali niteliğinde olduğuna hükmetti.
“SİLAHTAN FARKI YOK” KARARI
Olayı kıymetlendiren AYM, kararında, gaz silahlarının kullanımı konusunda kritik bir yorum yaptı. Bu silahların, ateşli silahlardan farkının olmadığını ve ölçülü biçimde kullanılması gerektiğini belirten AYM, “Güç kullanımının Anayasa’nın 17. unsuruna nazaran öteki bir devanın kalmadığı mecburî bir durumda ve ölçülü bir halde gerçekleştiğinin soruşturma makamlarınca resen ortaya konulması gerekmektedir. Bu çerçevede kolluk vazifelilerinin hareketlerinin yanında kendilerine uygun talimatın verilip verilmediğinin, gaz fişeği atışı için kullanılan silahlar konusunda bu şahısların kâfi eğitim alıp almadığının ve muhtemel riskleri önlemek ismine önlem almakta ihmalleri bulunup bulunmadığının da incelenmesi gerekmektedir” yorumunu yaptı.
EZİYET YASAĞI İHLAL EDİLDİ
Vurulan Dilan Alp’in şiddet hareketinin saptanamadığına işaret eden AYM, bu türlü bir durumda güç kullanımının kaçınılmaz olduğu tarafında tespit yapılamayacağını vurguladı. Fakat Alp’in başından vurulmasının kolluğun orantısız güç kullanarak müracaatçının yaralanmasına sebep olduğunu ortaya koyduğu kaydedildi. Anayasadaki “eziyet yasağının” ihlal edildiği söz edildi.
Kararda, polislerin kimliğinin tespit edilememesi de hak ihlali sayıldı ve belgeyi rafa kaldıran ve zamanaşımına girmesine neden olan savcılık eleştirildi.
İZİNSİZ DE OLSA BARIŞÇIL GÖSTERİ
Kararda, müsaadesiz biçimde yapılsa bile barışçıl aksiyonlara müdahale konusunda sonluluklar bulunduğuna işaret edilerek, şöyle denildi:
“Başvurucunun barışçıl olmadığı rastgele bir hareketinin olduğu ileri sürülmediğinden müracaatçının yaralanmasına neden olacak biçimde fiziki müdahalede bulunulması ve böylece şova son verilmesi toplanma hakkına yönelik bir müdahale olarak kabul edilmelidir. Hasebiyle toplantı hakkının hedefi, şiddete başvurmayan ve fikirlerini barışçıl bir halde ortaya koyan bireylerin haklarının korunmasıdır. Demokratik bir toplumda, barışçıl prosedürlerle fikirlerini savunanlara toplantı özgürlüğü ve başka yasal araçlarla kendilerini söz edebilme imkânı verilmelidir. Barışçıl emellerle bir ortaya gelmiş şahısların toplantı hakkını kullanırken kamu nizamı açısından tehlike oluşturmayan ve şiddet içermeyen davranışlarına devletin sabır ve müsamaha göstermesi çoğulcu demokrasinin gereğidir. Toplantı yahut şov yürüyüşüne katılanların bir kısmının şiddete başvurmaları öbürleri açısından bu hakka müdahaleyi legal kılmaz.”
Kararda, Alp’in açtığı tazminat davası sürdüğü için bu hususta ayrıyeten bu kademede karar verilemeyeceği lakin toplanma hakkının ihlal edilmesine nedeniyle kendisine 87 bin 750 lira lira tazminat ödenmesi gerektiği vurgulandı.