Binalardan karot alarak test yapan birçok firmanın, kurallara uymayan örnekler alarak test yaptığını; bunun da binalar için yanlış yıkım kararlarına yol açabileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Hasan Yıldırım, “Beton yüzeyi karbonatlaştığı için yüzeyi sertleşiyor, yani 40 yıllık binaya ölçüm yaptığınız vakit karbonatlaşma sertliğini ölçüyorsunuz, betonun kalite sertliğini ölçmüyorsunuz. Daha güçlü gözükebilir, işte buraya dikkat etmemiz gerek” dedi.
İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İnşaat Fakültesi’ne bağlı Yapı Materyalleri Laboratuvarı’nda her türlü materyalin testi yapılıyor. Laboratuvarda karot testleri, çimento, kum, demir başta olmak üzere pek çok gereç özel prosedür ve aletlerle deneysel ortamda test ediliyor. Statik ve dinamik ölçüm aygıtları ve yıkıntısız deneylerde kullanılan schmidt, ultrases aygıtları ile karot makineleri de bulunuyor. Özel makineler ile binaların sarsıntıya dayanıklılığı test edilirken, sonuçlar uzman grup tarafından en ince detayına kadar araştırılıp rapor haline getiriliyor.
İTÜ Yapı Materyalleri Laboratuvarı Sorumlusu İnşaat Mühendisi Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Kahramanmaraş merkezli sarsıntının akabinde zelzeleye dayanıklılık testi için İTÜ İnşaat Fakültesi’ne bağlı Yapı Gereçleri Laboratuvarı’na yaklaşık 1000 müracaat olduğunu açıkladı. Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Schmidt cazip ile yapılan ölçümler için ikazda bulunarak ‘karbonatlaşma’ tehlikesine dikkat çekti. Prof. Dr. Yıldırım, eski binalardan karot alınmadan ölçüm yapıldığı vakit betonun kalite sertliğinin değil, karbonatlaşma sertliğinin ölçüldüğünü ve aldatıcı sonuçlar çıkabileceğini söz etti.
“PİYASADA, KAROT NUMULERİ ALINIRKEN YANLIŞ UYGULAMALAR VAR”
Hasan Yıldırım, schmidt cazip ile yapılan ölçümler de dikkat edilmesi gereken ayrıntıları anlatarak, “Her yerde bina ölçümü yapılıyor. Bir karot alınarak ölçüm yapılıyor, bir de karot almadan ultrasonik metot ya da Schmidt cazibeli ile sertlikten giderek beton ölçülüyor. Bu gördüğünüz binadan keserek aldığımız karot numune. Bu numuneleri aldılar, kestiler, sildiler. Bunu olduğu üzere kırıyorlar. Amerika’da ve Avrupa’da betonun kalitesi C-50’nin üzerinde olursa bunu kesip düzelterek deney yapma hakkınız var.
Ama beton kalitesi C-50’nin altındaysa bunu keseceksiniz, mümkünse sileceksiniz ve üzerine başlık yapacaksınız. Bu başlığın kalitesi, kıracağınız karot numunesinin direncinden daha yüksek olan bir şey kullanmanız lazım. Betonu ölçüyoruz, başlığın kalitesiz olursa, eğri olursa ondan çıkan sonuç düzgün olur mu? Mesela C-50 numune kırıyorlar piyasada, karotu bırakın silindirik numune alınıyor, başlık yanılgısı yaptıklarında C-50 numuneyi hakikat düzgün kırsalar 45-50 gelecek ancak beton 17 geliyor, münasebetiyle dayanıksız bir beton üzere görülüyor. Sahiden o denli olduğu, karot alınıp ispat edilmezse bina yıkımına bile sarfiyat. Yazık günah, para harcanıyor burada. İTÜ çalışırken karot alıyor, başlığını siliyor, epoksi başlık yapıyoruz ki yanılgıyı sıfıra indiriyoruz ki kırdığımız sonuç hakikat olsun” dedi.
“BETONUN KALİTE SERTLİĞİ YERİNE KARBONATLAŞMA SERTLİĞİ ÖLÇÜLÜYOR”
Prof. Dr. Hasan Yıldırım, eski binalarda ‘karbonatlaşma’ tehlikesine dikkat çekerek, “Schmidt cazibeli ile ölçüm yapılıyorsa dikkat edilecek bir konu var. 40 yıllık bir binada okuduğun sayı ile 5-10 yıllık hazır betonda okuduğun bedeller tıpkı direnci göstermez. Mesela betonun sertliğini 34 okudunuz lakin yeni beton için okuduğunuz 34 sayısı birebir direnci vermez. Piyasada buna dikkat etmeleri gerek. İstiyorlarsa 40 yıllık bir binadan karot alsınlar, Schmidt cazibeli yapsınlar lakin yeni bir betondan da Schmidt cazibeli ile ölçsünler, 36’lık olan bir yerden karot alıp kırsınlar bakalım birebir direnci mi veriyor. Bu vermiyor. Burada piyasada kusur yapılıyor. Schmidt cazibeli de bu süratli test formülünün bir tanesi bu.
Bununla ölçüm yaptığınız vakit, yıllar geçmiş bir binada beton karbonatlaşıyor, vakitle karbondioksit gazını alarak kalsiyum karbonata dönüşüyor. Beton yüzeyi karbonatlaştığı için yüzeyi sertleşiyor, yani 40 yıllık binaya ölçüm yaptığınız vakit karbonatlaşma sertliğini ölçüyorsunuz, betonun kalite sertliğini ölçmüyorsunuz. Daha güçlü gözükebilir, işte buraya dikkat etmemiz gerek. Yeni binaları Schmidt cazip ile ölçerseniz o binalarda karbonatlaşma olmamış oluyor daha gerçekçi sonuçlar çıkıyor. Yalnızca Schmidt cazip ile ölçerlerse, deneyimli değillerse kusur yaparlar. Mesela yangın olmuş bir binada Schmidt alımlı ile ölçüm yapamazsınız zira Schmidt alımlı betonun içinde olan çatlakları görmez. Bu ultrasonik metot ile ölçtüğünüz vakit içinde çatlak olup olmadığını gören bir alet Schmidt cazip bunu görmez. “Bu gördüğünüz ultrases aleti. Beton kalitesi ölçüyor, dalgayı ölçüyor. Şu an beton kusursuz gözüküyor” diye konuştu.
“İTÜ’YE TEST İÇİN 1000 KİŞİ MÜRACAAT YAPTI”
Prof. Dr. Hasan Yıldırım, Kahramanmaraşlı sarsıntının akabinde vatandaşların bina tespiti için İTÜ’ye müracaat yaptığını belirterek, “İTÜ, ölçüm yapmaya gittiği vakit numune alır, beton sertliğini ölçer, o ortada demir donatıları tespit eder, yalnızca karot değil. Taban ile ilgili ayrıyeten arkadaşlarımız yeri ölçer. O gün şayet anlaşmışsak daima birlikte gidilir, sondaj ise sondaj, sismik ise sismik yapılır. Bir binayı bir haftada bitiririz. İTÜ’ye çok müracaat oluyor. Yaklaşık 1000 dilekçe vardır. Bir yandan da kendi okulumuzu inceliyoruz. Karot aldık, güçlendirilecekleri güçlendireceğiz. Üniversite fiyat teklifi verirken, ‘Sondaj yapacağım, yanlışsız iş yapacağım’ diye teklif verdiği için bir bina için en az 40 bin lira ile 80 bin lira ortasında fiyat veriyor” biçiminde konuştu.