Avrupa’da her ülkenin sokak hayvanlarıyla “başa çıkabilmek” için kendince tahlil yolları var. Örneğin, İspanya bu sorunun tahlilini mecburî kısırlaştırma ve çip kullanımında bulurken, Fransa hayvanları sokağa terk etme kuralını ihlal edenleri 3 yıl mahpus ve 45 bin avro para cezasına çarptırarak caydırma yolunu kullanıyor.
Bu sayede, Avrupa’daki ülkelerde onbinlerce evcil hayvan sahiplerince terk edilse de sokaklarda başıboş ve sahipsiz hayvanlara nadiren rastlanıyor.
Anadolu Ajansı (AA) muhabiri, Türkiye’de gündemden düşmeyen sahipsiz hayvanlarla ilgili Avrupa’daki uygulamaları ve yasal düzenlemeleri derledi.
İspanya
İspanya, başıboş hayvanların yarattığı meselelerle barınaklar, zarurî kısırlaştırma, çip kullanımı, eğitim ve yasalar yardımıyla başa çıkıyor. Bu sayede, ülkede yılda 200 binden fazlası terk edilse de sokaklarda sahipsiz köpek görülmüyor.
Ülkede özerk idareler ve belediyelerin sorumluluğundaki sahipsiz hayvanlar için gönüllülerin dayanağıyla profesyonel maaşlı işçi çalışıyor.
Polis yahut belediye, sahipsiz hayvanlarla ilgili olaylarda, yetkili üniteleri harekete geçiriyor. Takımlarca barınağa götürülen hayvanlar evvel karantinaya alınıyor, sonra da aşılanıp kısırlaştırılıyor.
Yasa gereği evcil hayvanlara çip takılması ve profesyonel bireylerce yasal halde çiftleştirilmeyen hayvanların kısırlaştırılması mecburî.
İspanya parlamentosunda yıl içinde kabul edilen ve 27 Eylül’de yürürlüğe girecek birinci “Hayvan Refahı Yasası”yla, hayvanlarını sokağa bırakanlara 45 bin avroya kadar verilen para cezası artırılacak.
Hayvanlara berbat muamelede 200 bin avroya kadar para cezalarına ek 18 aya kadar mahpus cezası da getirilecek. Hayvanların sıhhat nedeni dışında uyutulması da yeni maddeyle artık ülke genelinde yasaklanacak.
Fransa
Yaklaşık 80 milyon evcil hayvanın bulunduğu Fransa’da başıboş köpeklere rastlanmıyor. Zira her yıl 100 bin kadarı sokağa terk edilse de bunlar belediye takımlarınca çabucak toplanıyor.
Ülkede “tehlike arz eden” evcil köpek cinslerinin halka açık alanlarda tasmayla dolaştırılması mecburî. Bu mecburilik, belediye kararıyla tüm köpekler için geçerli olabiliyor.
Tasmasız gezdirilen hayvanların sahiplerine şayet köpek “tehlikeli” cinsler ortasında ise 150, değilse 38 avroya kadar ceza veriliyor.
Ülkede evcil hayvanların sokağa bırakılması da yasak. Bunu ihlal edenler 3 yıl mahpus ve 45 bin avro para cezasına çarptırılıyor.
Fransa’nın genelindeki 800 kadar barınakta terk edilen hayvanlara bakılıyor. Lakin, barınaklarda mecburî kısırlaştırma uygulaması yok. Kısırlaştırma kararı merkezlerin kendi inisiyatifine bırakılıyor.
Polis yahut belediyeye bildirilen başıboş hayvanlar için belediyenin süreksiz bakım merkeziyle bağlantıya geçiliyor.
Bakım merkezine götürülen hayvanda evvel mikroçip yahut dövme ile yaptırılan zarurî kimlik numarası olup olmadığı denetim ediliyor. Kimliği belirlenen hayvanların sahipleri araştırılıyor. 8 iş günü içinde sahiplerince alınmayan hayvanlar, bu merkezlerde kalmaya devam ediyor yahut sahiplenilmesi için barınaklı derneklere transfer ediliyor. Bu merkezlerde yahut barınaklarda yer kalmayınca da hayvanlar uyutulabiliyor.
Bu barınaklar, bağışlar ve hayvan sahiplenenlerin ödediği “sahiplenme ücretleri” ile faaliyetlerini gerçekleştirebiliyor.
Yunanistan
Yunanistan’daki sahipsiz hayvanların bakımı, 2021’deki kanunla belediyelerin sorumluluğuna verildi lakin istekli kuruluşlar da bu hayvanlara bakmaya devam ediyor. Bu kuruluşlar devlet fonlarından faydalanmazken kendi imkanları ve gönüllülerin işbirliğiyle hizmet veriyor.
Meclisten 2021’de geçen evcil hayvanların korunmasına ait yasa çok sayıda uygulama içeriyor. Maddeyle hayvanların sorumluluğu İçişleri Bakanlığına bağlı olarak belediyelere verildi. Buna ek olarak belediyelere sahipsiz hayvanlar için devlet bütçesinden ayrılan hisse da artırıldı.
Yasanın bir diğer yeniliği de evcil hayvanlar için nüfus kaydı oluşturulması. Böylelikle, elektronik sistemde her hayvanın bilgisi kayıt altında tutulabiliyor.
Evcil hayvanların kısırlaştırılması da yeni maddeyle zarurî oldu. Bu hayvanların yavrularının kim tarafından sahiplenileceğinin bildirilmesi şartıyla yalnızca bir sefer yavrulamalarına müsaade veriliyor.
Yasalar gereği sahipsiz hayvanlar belediyelerce toplanıp, gerekli aşı ve tedavileri yapılınca kısırlaştırılıyor. Çip de takılan hayvanlar 3 ay barınakta sahiplendirilmeyi bekliyor. Sahiplendirilemeyenlerse tekrar doğal alanlarına bırakılıyor.
Sadece kendi inisiyatifiyle sokakta yaşamayı başaramayacak hayvanlar barınaklarda tutuluyor.
Almanya
Evcil hayvan sayısının 10 milyonu aştığı Almanya’da köpek sahibi olmak vergiye tabi. Devlet, köpek sahiplerinden yılda yaklaşık 400 milyon avro vergi topluyor. Bu vergi ölçüsü her eyalette değişiklik gösterebiliyor. Eyaletlerde toplanan verginin bir kısmıyla da barınaklar finanse ediliyor.
Ülkede hayvan yetiştirmek için kurallar, hayvanın cinsine nazaran değişiklik gösteriyor. Örneğin, pitbull üzere saldırgan cinsleri beslemek isteyenlerin, evvel polisten özel müsaade alması sonra da teorik eğitim tamamlayarak ehliyet sahibi olması gerekiyor.
Bu cins köpekler birini ısırınca köpek barınağa götürülüyor, sahibinin ruhsatı iptal edilirken, hayvanı yine sahiplenmesine de müsaade verilmiyor.
Dışarıda sahipsiz hayvan gören yahut hayvanı kaybolanlar, polise ya da hayvan barınağına haber veriyor. Barınaklara götürülen hayvanlar genelde evcil hayvan bakmaktan vazgeçen bireylerin terk ettiği, kaybolan, insanlara ziyan verdiği için zorla alıkonan ruhsatlı ve yasa dışı formda ülkeye sokulmaya çalışılırken gümrüklerde yakalanan hayvanlardan oluşuyor.
Barınağa getirilenlerde birinci olarak çipe bakılıp sahibi tespit ediliyor. Sahibi bulunmazsa ya da sahipsizse hayvan 6 ay barınakta tutuluyor.
Alman Hayvan Refahı Yasası yeterince de hiçbir hayvan, ağır hastalığı olmadığı sürece uyutulmuyor.
Barınaklarda sıkıntılı hayvanlar için de terapi merkezleri bulunabiliyor. Örneğin insanları ısıran bir köpek burada rehabilitasyona alınabiliyor. Bu hayvanlar, 450 günlük terapiden sonra sahiplendiriliyor.
İngiltere
Hanelerin yaklaşık yüzde 44’ünün evcil hayvanı olduğu İngiltere’de köpeklere, sahibinin bilgilerini içeren mikroçip takmak zarurî. Ayrıyeten, sahiplerden telefon numarası ya da adres değişikliği yaptıklarında mikroçipteki bilgileri güncellemeleri isteniyor.
Sokakta sahipsiz köpek bulanlar, belediye ya da sahipsiz hayvanlara yardım eden sivil toplum örgütlerine haber veriyor.
Yasalara nazaran, belediye yetkililerince toplanan sahipsiz köpekler, gerekli bakım ve denetimlerin akabinde varsa belediye barınaklarına, yoksa barınakları bulunan örgüt ya da derneklere teslim ediliyor.
Bir hafta boyunca köpeğin sahibi aranıyor. Bu süreçte sahibine ulaşılamayan, bir dernek barınağına alınamayan ya da üçüncü bir kişi tarafından sahiplenilmeyen köpekler uyutuluyor. İngiltere’de günlük ortalama 21 köpeğin uyutulduğu düşünülüyor.
Ülke genelindeki barınaklar kalabalık olduğu için, köpeklerin satın alınmasının değil, barınaklardan sahiplenilmesi teşvik ediliyor.
Estonya
Estonya’da birçok kişi köpeklerini kısırlaştırıp mikroçip taktığı için başıboş köpekler neredeyse hiç yok. Öte yandan, beşerler kısırlaştırılmamış ve çip takılmamış kedilerini dışarıya bıraktığı için sokaklardaki kedi sayısı daha fazla.
Ülkedeki sahipsiz hayvanlara ait yasa sonucunda, sokaklardaki başıboş hayvanların toplanması mecburî.
Yakalanan hayvanın sahibi tespit edilemezse ve yeni bir yuva bulunamazsa uyutuluyor lakin bunun için 2 hafta beklemek gerekiyor.
Bu 14 gün boyunca hayvana uygun ömür şartları sağlanıyor ve gerekiyorsa tıbbi tedavi uygulanıyor. Bu süreçteki tüm masraflar belediyelerce karşılanıyor.
Barınakların belirlenen müddette sahibi bulunamayan hayvanların masraflarını daha fazla karşılayamadığı durumlarda hayvan uyutulabiliyor.
Letonya
Yasalara nazaran, ülkedeki lokal idareler, barınak kuruyor, hayvanların bakımını sağlıyor ve sahipsiz hayvanların barınması ve bakımı için gerçek yahut hükmî şahısların nezaretinde hayvan barınaklarıyla muahedeler yapıyor.
Letonya’da Hayvanları Muhafaza Kanunu’nun 50’nci unsuruna nazaran, hayvanın tedavi edilemez bir hastalığı varsa, yaşlanma sürecinde geri dönüşü olmayan sıhhat durumları ortaya çıkmışsa, saldırganlığı nedeniyle beşerler yahut öteki hayvanlar için tehlikeli hale gelmişse, bulaşıcı hastalıklarla gayret programına alınmışsa yahut hayvan sahibi talep etmişse uyutuluyor.
Barınaktaki 14 günlük müddette eski sahibi bulunamamış yahut sahiplendirilememiş sokak hayvanını 15’inci günden itibaren uyutmak, yasal bir hak olarak öne çıkıyor.
Polonya
Polonya’da sahipsiz hayvanlara ait durumlar belediyelerin sorumluluğunda. Vatandaşlar, sokakta sahipsiz hayvan görmeleri durumunda “Eko Patrol” isimli belediyenin özel gruplarını arıyor.
Bu gruplar, yakalanan hayvanda çip denetimi yapıyor. Hayvanda çip varsa sahibine iade edilmesi sağlanıyor. Çip bulunmayanlara ise çip takılmasının akabinde 2 haftalık karantina, aşılama ve kısırlaştırma uygulanıyor. Bu uygulamaların akabinde hayvanlar barınaklara yerleştiriliyor.
Ülke genelinde sokak hayvanları için yaklaşık 230 barınak bulunuyor. Bunlardan 105’i belediyeler, 73’ü teşebbüsçüler, 52’si de hayvan muhafaza kuruluşlarınca yönetiliyor.
Polonya maddelerine nazaran bir hayvanı uyutmak, çok geçerli bir sebep olmadıkça uygulanmıyor.
Barınağa getirilen hayvan lakin, tedavi edilemeyecek bir yaraya sahipse, kurtulamayacağı hastalığı varsa, görme engelli bir yavruysa yahut etrafa tehdit oluşturuyorsa uyutulabiliyor.
Hayvanlara eziyet edenler para cezasına çarptırılabiliyor hatta iki yıla kadar mahpusla cezalandırılabiliyor. Kanunda hayvana uygulanan kasıtlı şiddet için “özel zulüm” kavramı yer alıyor.
İsviçre
İsviçre, 1992’de hayvanların onurunun korunmasını garanti eden bir kararla hayvanları anayasal olarak tanıyan birinci ülke oldu. Bununla, hayvanların “onurunu ve refahını aşağılamak” kanunen yasaklandı.
Bunun üzere hayvan haklarıyla ilgili çalışmalar, hayvanların takibi ve kısırlaştırma üzere önlemlerle ülkenin kimi kısımlarındaki yaklaşık 300 bin sahipsiz kedi dışında başıboş hayvana genelde rastlanmıyor.
Köpekler için mikroçip takılması ve bilgilerin veri bankası “AMICUS”a kayıt zorunluluğunun, sahipsiz kediler için de uygulanmasıyla bu sorunun çözüleceği düşünülüyor.
Sokaklardaki sahipsiz hayvanlar gruplarca toplanıp barınağa getirildiğinde, sahibinin gelip onu alması için 2 ay bekleniyor. Şayet bu müddette sahibi bulunmazsa o hayvan sahiplendirilmek üzere diğerine verilebiliyor.
Barınaklarda sahiplendirilemeyen hayvanların uyutulması usulüne başvurulmuyor. Bu uygulama yalnızca çok saldırgan ve hasta hayvanlar için gerçekleştiriliyor.
İsviçre’de devlete ilişkin barınak bulunmuyor. Tüm hayvan barınakları, özel kuruluşlar yahut sivil toplum kuruluşlarınca yönetiliyor. Ülkede resmi kayıtlı yaklaşık 60 barınak varken, küçük çaplı ve resmi kaydı bulunmayanların sayısının 300’e yaklaştığı kestirim ediliyor.
Bağışçılar ve gönüllüler tarafından finanse edilen barınaklar, belediyeler ve hükümetle projelere dayanan mutabakatlar yapabiliyor.
Sokağa hayvan bırakanlar ve hayvanlarını terk edenler için cezai yaptırımlar uygulanıyor. Bu cezalar kantondan kantona değişiklik gösterirken, para ve teorik olarak mahpus olarak değişebiliyor.
İtalya
İtalya, hayvanların sahipsiz kalmaması, makûs muamele görmemesi, kısırlaştırılması, tekrar sahiplendirilene kadar barınaklarda bakılması, hayvanların deneysel testlerde kullanılmasının yasaklanması ve yalnızca tedavi edilemeyenlerin uyutulması için 1991’de 9 husustan oluşan “281” numaralı maddeyi çıkardı.
Bu yasa ve sonrasında yapılan ek düzenlemelerle, hayvanlara makûs muamelede bulunanlar, 3 aydan 18 aya kadar mahpus cezası ya da 5 bin ile 30 bin avro ortasında para cezasına çarptırılıyor.
Ayrıca maddeyle, belediyeler daha evvel köpeklerin muhakkak bir müddet tutulup uyutuldukları barınakları, onların rehabilite edilebileceği yerlere dönüştürdü. Buna ek olarak, yine sahiplendirme kampanyaları da hızlandı.
Ülkede, güvenlik güçlerince yakalanan hayvan birinci olarak veterinere götürülüyor. Burada sıhhat taramasından geçirilip rastgele bir çipi olup olmadığına bakılıyor. Hayvanın çipi varsa sahibine ulaşılmaya çalışılıyor. Çipi olmayanlar ise 281 numaralı yasa kapsamında bölge ya da mahallî idareler tarafından fonlanan barınaklara ya da özel kuruluşlara ilişkin olanlara gönderiliyor.
Söz konusu hayvan, sahibi tarafından terk edilmişse yahut sahibi ceza ödemeye razı olup hayvanı yeniden de almıyorsa, hayvanı 60 günün sonunda öteki biri sahiplenebiliyor.
Sahiplendirilemeyen hayvanlar ise barınaklarda kalmaya devam ediyor. Yalnızca sıhhat durumu ya da agresiflik durumu olup evcilleştirilmeyen hayvanlar ilgili mercilerin onayı doğrultusunda uyutulabiliyor.
Belçika
Belçika’da sahipsiz hayvan meselesinin çözülmesindeki ana etken barınaklar iken, 25 yıldır köpeklere mecburî olarak çip takılması, polisle barınaklar ortasındaki işbirliği ve cezai yaptırımlar da büyük rol oynuyor.
Polisler, bulunan sahipsiz köpeklerin öncelikle çiplerini inceleyerek, sahiplerine ulaşmak için süreç başlatıyor ve köpekleri bulundukları bölgeye en yakın barınağa götürüyor. Barınakta köpeklerin sahipleri 15 gün boyunca aranıyor. 16’ncı gün ise köpekler, sahiplendirilecek hayvan kategorisine alınıyor.
Ülkedeki barınaklar, yardımseverlerin bağışlarıyla finanse ediliyor. Bölgesel hükümetler de vatandaşların barınaklardan hayvan sahiplenmesini teşvik için bütçe ayırıyor ve kampanyalar düzenliyor.
Öte yandan, ülkede köpeklerin kısırlaştırılması mecburî değil. Bu yüzden hayvanseverler, kediler üzere köpeklerin de kısırlaştırılmasının zarurî olması için uğraş ediyor.
Hayvanların uyutulması da sadece tıbbi nedenlerle mümkün oluyor.
Belçika’da hayvanlarla ilgili daha sonra güncellenen 14 Ağustos 1986 tarihli kanuna nazaran; evcil hayvanı ondan kurtulmak niyetiyle sokağa terk etmenin cezası “1 aydan 3 aya mahpus ve 52 avrodan 2 bin avroya para” olarak belirleniyor.
Ayrıca hatanın 3 yıl içinde tekrarlanması durumunda mahpus cezalarının iki katına, para cezalarının 5 bin avroya, makûs muamele yahut önemli ihmal durumunda ise 12 bin 500 avroya çıkarılması öngörülüyor.
İsveç
İsveç’te 2001’den bu yana takılması zarurî elektronik çiple kayıt altına alınan 1 milyon köpekten 200 binine yakını, dernekler çatısındaki barınaklarda bulunuyor.
Barınaklardaki bu başıboş hayvanların sahipleri bulunsa bile kimi durumlarda sahibine teslim edilmeyerek hayvana ömrünün sonuna dek barınaklarda bakılıyor.
Ülkede, 1908’den itibaren derneklerin açtığı barınaklar sayesinde köpeklerin kayıt altına alınması ve sahiplenilmesi sağlanıyor.
İsveç’te belediye, polis ve barınaklar sahipsiz hayvanlarla ilgili koordineli formda çalışıyor. Sokakta başıboş köpek görüldüğünde polis, hayvanı alarak en yakın barınağa götürüyor. Barınaklar sahipsiz hayvanlar için 24 saat hizmet veriyor. Hayvanlar barınakta sıhhat denetimlerinden geçiriliyor.
Köpeğin sahibi bulunsa dahi şayet barınak bu kişinin köpeğe bakamayacak durumda olduğuna karar verirse, köpek sahibine verilmiyor.
Barınaklarda tekrar sahiplendirilemeyen köpekler, hayatlarının sonuna dek orada yaşayabiliyor.
2007’de çıkarılan yasaya nazaran de köpekler hastalık ya da yaşlılığa bağlı acı çekmesi yahut insanlara ziyan vermesi durumunda belediyelerin müsaadesiyle uyutuluyor. AA
