Rus gazeteci ve TASS Haber Ajansı Genel Müdür Yardımcısı Gusman, 4 defa röportaj yaptığı Erdoğan ve hakkında hazırladığı belgesel ile Türkiye’yle alakalı görüşlerini anlattı.
Rusya’nın en tanınan gazetecilerinden birisiniz. Azerbaycan ile irtibatlı enteresan bir geçmişiniz olduğu biliniyor. Gazetecilik öykünüz nedir?
Bakü’de doğdum, vatanım Azerbaycan’dır. Saklamayacağım, esasen 70 yaşını geçtim, hayatımın yarısını Azerbaycan’da, Bakü’de, Sovyet periyodunda yaşadım. Bakü, benim en sevdiğim kent. Azerbaycan, benim vatanımdır, ben bu vatandan asla vazgeçemedim ve vazgeçmedim.
Sovyetler Birliği devrinde bir vakitler birebir ülkede yaşadık. Bugün Azerbaycan, sık sık ziyaret etmeye çalıştığım bağımsız ve eksiksiz bir ülke zira orada ailemin mezarı var. Onlara hürmet göstermek için en azından yılda birkaç sefer mezara gitmeliyim.
Azerbaycan Yabancı Lisanlar Enstitüsünde okudum, orada gençlik örgütlerinde çalıştım, sonra Moskova’da çalıştım. Basın ve Enformasyon Dairesi Lideri olduğum Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) Gençlik Örgütleri Komitesi üzere olağanüstü bir örgüt vardı. Dünyanın her yerindeki gençlik gazeteleri ve dergileriyle alakalarda çalıştım lakin sonra Sovyetler Birliği çöktü ve 1998’de TASS’ta çalışmaya davet ettiler.
Zaten 1999’da genel müdür yardımcısı oldum, ekim ayında TASS’ın birinci genel müdür yardımcısı olmamın üzerinden 24 yıl geçecek yani ben TASS’ın eskilerindenim.
Yıllardır pek çok siyasetçiyle, önderle röportajlar yaptınız. Neden Cumhurbaşkanı Erdoğan ile dört sefer röportaj yaptınız?
Çünkü inanılmaz bir önderiniz var. Saygıdeğer Cumhurbaşkanı Erdoğan’la birinci görüşmemiz, onun şimdi başbakan olduğu periyotta oldu. Onunla konuşmak benim için çok değişikti ve onun ne kadar güçlü bir önder olduğu, ne kadar potansiyele sahip olduğu, geleceğe ne kadar odaklandığı açıktı. Cumhurbaşkanı olmasına şaşırmadım. Bana birkaç kere röportaj yapma onurunu verdiği için Cumhurbaşkanı’na çok minnettarım. Bu, bir kere değil, iki sefer değil…
Her şeyden evvel, Cumhurbaşkanı Erdoğan, o kadar güçlü bir kişilik, güçlü bir başkan ki Türkiye’nin çıkarlarını ve Türkiye’nin dünya sahnesindeki rolünü o kadar ileri taşımış ki dünyada bütün değerli meselelerin tahlili Türkiye olmadan gerçekleşemiyor. Bunda hiç elbet Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hissesi büyük.
Dolayısıyla Türkiye’nin gelişiminin her yeni etabında, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dünya sahnesinde giderek daha fazla oynadığı rolün yeni bir etabında, kendisinin bunu anlatmasını istedim. Olumlu cevap aldığım için minnettar olduğumu bir sefer daha belirtmek isterim.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile tekrar röportaj yapmak ister misiniz?
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın beni bir sefer daha kendisiyle sohbet etme erdemiyle onurlandırmasını isterim. Anadolu Ajansının da yardımıyla, izleyicilerinizin ve okuyucularınızın da bana takviye vermesini rica ediyorum.
Yaptığınız röportajlar esnasında Cumhurbaşkanı Erdoğan hakkında sizi en çok etkileyen şey ne oldu?
Bu, benim için çok kıymetli bir soru. ‘İktidarın Formülü’ isimli bu program neredeyse 23 yıldır yayımlanıyor. Monarşinin de ortalarında bulunduğu devlet adamları, cumhurbaşkanları ve başbakanlar da dahil olmak üzere 400’den fazla şahısla röportaj yapma onuruna sahip oldum.
Bilirsiniz, herkes farklıdır, herkesin farklı nitelikleri vardır ancak bana Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın en kıymetli iki özelliğinin ne olduğunu sorarsanız şunu söyleyeceğim: Güçlü iç güç ve muhakkak inanılmaz bir karizma. Bu yüzden büyük mitinglerin, büyük kalabalıkların önünde bu kadar düzgün konuşuyor zira ondan enerjik bir tesir, karizmatik bir tesir geliyor. Halkın bu türlü bir başkana, halkın nasıl yaşadığını anlayan, halkın ne duymak istediğini anlayan, halk için ne yapılması gerektiğini anlayan bir öndere muhtaçlığı var.
Büyük siyaset çok kıymetli, jeopolitik çok kıymetli ancak en değerlisi halkın size güvenmesi, halkın size inanması ve bu denli yıldır Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye’nin başında, halkın kendisine inandığını kanıtlıyor. Bu, öncelikle seçimler esnasında gerçekleşiyor.
İşte son seçimler oldu, kolay olmadı, güçlü bir uğraş yaşandı lakin tekrar de Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ülkeyi yönetme vazifesini veren halktı. Bu, onun gücüdür, iç gücü ve inanılmaz karizmasıdır.
Pek çok önder gördünüz ve takip ediyorsunuz. Siyaseten öbür önderlerin de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı örnek aldığını düşünüyor musunuz?
Bahsettiğim bu iki özelliğe, güç ve karizmaya herkes sahip değildir fakat farklı ülkelerin farklı siyasi gelenekleri, farklı siyasi kültürleri, halkları ortasında farklı hisleri vardır. Mesela İskandinav ülkelerinde beşerler daha sakin, farklı tipte öndere muhtaçlık duyarlar, tahminen o kadar da enerjik değiller. Yalnızca farklı yaklaşımları var lakin Türk halkının Erdoğan’ı var.
Yani Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın, siyasi sıkıntıları çözerken Türk halkı için son derece doğal olan üstün liderlik vasıflarına güvendiğini söylüyorum. Bu yüzden Türkiye’de bu kadar tanınan ve bu bakımdan dünyada Cumhurbaşkanı Erdoğan ile kıyaslanabilecek çok az insan var.
Türkiye’de Cumhurbaşkanı Erdoğan öncesi ve sonrası periyodu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu sorunun iki yanıtı var: Biri uzun, ayrıntılı, analitik ve sayılarla dolu, oburu ise kısa.
Bizim tipimiz röportaj olduğu ve ayrıntılı ve uzun uzun konuşmak sıkıntı olduğu için kısaca bahsedeceğim. Bana o denli geliyor ki Cumhurbaşkanı Erdoğan devrinde Türkiye, dünya haritasında eskisinden çok daha farklı, daha manalı, daha tanınır, daha saygın, daha prensipli bir yer edindi.
Her biri detaylı olarak anlatılabilecek tüm bu faktörler, Cumhurbaşkanı Erdoğan devrinde çarpıcı biçimde değişti. O, yalnızca ülkesi için bir vatansever değil sevdiği Türkiye’ye aşık değil birebir vakitte büyük tarihi, çağdaş yetenekleri ve başarılarıyla Türkiye’nin dünyada çok değerli bir yer edinmesi gerektiğine inanıyor ve muhtemelen de haklı olarak inanıyor ve tüm gücüyle, tüm siyasi gücüyle bunu başarmaya çalışıyor.
Rusya ile Türkiye ortasındaki münasebetleri nasıl görüyorsunuz?
Biliyorsunuz bugün, dünyadaki tüm jeopolitik zorluklara, tüm sıkıntılara, tüm askeri çatışmalara karşın ülkelerimiz ortasındaki ilgiler tahminen de en üst seviyededir. Bunu iktisatta de görüyoruz, çok sayıda ortak projede de görüyoruz lakin en değerlisi, iki ülke ortasındaki bağlar, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ortasındaki son derece sağlam bağlantılara dayanıyor zira Rusya ve Türkiye üzere ülkelerde ferdî temas, ferdî kimya çok değerli. Bu şahsî kimya, karşılıklı itimat, ülkelerimiz ortasındaki münasebetler için çok sağlam ve güçlü bir temel.
Rusya Devlet Lideri Putin’in, Cumhurbaşkanı Erdoğan hakkında nasıl konuştuğunu tekraren duydum. Kendisi şunu söylüyor: ‘Evet, kendisi (Erdoğan) kolay bir müzakereci değil ve bazen onunla müzakere etmek güç oluyor fakat tıpkı vakitte her vakit sonuca ulaşıyoruz ve Cumhurbaşkanı Erdoğan kelamını söylediyse kelamını fiyat.’ Bu, siyasette çok şey söz ediyor.
Bütün ülkeler ortasında münasebetlerde güzelleşme ve bozulma devirleri oluyor hatta ailelerde, yakın akrabalarda da oluyor, bu önlenemez zira iki büyük ülkenin kendi çıkarları, kendi sıkıntıları, kendi zorlukları var, bazen bu çıkarlar kesişir. Değerli olan bunlara takılıp kalmamak, “her şey felaket olacak” diye düşünmemek, tahlil aramaktır.
Bazen hakikaten güzel olmayan anlar oluyor ve bunlar oldu, yakın vakitte oldu ve olacak lakin asıl kıymetli olan bir tahlil bulmak ve bu zorlukları aşma fırsatı bulduk. Kıymetli olan bu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan hakkında belgesel hazırlamak nereden aklınıza geldi? Bu belgeseli hazırlarken emeliniz neydi?
Türkiye’de seçimlerin yapıldığı, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dünyada giderek daha değerli bir siyasi oyuncu haline geldiği, çeşitli hususlarda en değerli bağlantıcı olduğu bu evrede Cumhurbaşkanı Erdoğan ile birkaç defa konuşma gururuna eriştim.
Sahip olduğum bilgiler, yaptığım röportajlar, tahlillerim ve Türkiye Cumhurbaşkanı’nın çağdaş dünyadaki yeri üzerinden baktığımda Erdoğan’ı anlatmak değerli göründü.
Bu, yalnızca bir çeşit yıl dönümü sineması değil bana o denli geldi ki biz her halükarda bunun analitik bir sinema olmasını istedik, böylelikle Cumhurbaşkanı Erdoğan örneğini kullanarak bir başkanın rolünü çağdaş dünyaya gösterdik.
Türkiye, büyük bir ülke ve dünyada tanınıyor. Dünyada bu türlü büyük ve bilinen ülkeler de var lakin her önder Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın oynamayı başardığı rolü dünya sahnesinde oynayamaz. Nüfusu iki üç kat daha fazla olan ülkeler bile var.
Bu, bir yandan ülkesinin çıkarlarını gözetmeye çalışan, öteki yandan dünyada daha fazla istikrarın olmasını, böylelikle dünyanın barış içinde var olmasını ve yaşamasını sağlamak için müzakereci, bağlantıcı, barışçı biri olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın rolüdür.
Uğraşmak zorunda olmadığı birtakım sorunlarla uğraşıyor, yalnızca Türkiye’nin sıkıntılarıyla uğraşabilir lakin o problemleri halletmesi onun için kıymetli, dünyanın istikrara gereksiniminin olduğunu anlıyor zira dünya istikrarı Türkiye’ye de yardım ediyor. Şayet Türkiye dünya istikrarına katkıda bulunursa bu, Türkiye’nin dünya sahnesindeki rolünü daha da artırır.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ile ilgili hazırladığınız belgesel, Rusya’da gösterildi mi? Çalışmanıza nasıl bir ilgi oldu?
Gusman: Evet, belgeseli tekraren gösterdiler, büyük ilgi vardı. Çok hürmet duyduğum, şu an misyonu sona eriyor, Türkiye’nin saygın Moskova Büyükelçisi Sayın Mehmet Samsar, bu sinemanın gösterimini Moskova’da düzenledi. Türkiye Büyükelçiliğinde özel bir resepsiyon düzenlendi, çok sayıda diplomat, Rusya Dışişleri Bakanlığından üst seviye yöneticiler katıldı. Bunların hepsinin çok değerli olduğunu düşünüyorum zira bu, yalnızca Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın popülaritesi değil Türkiye ile ilgili kıssa.
Doğru anlaşılmak istediğimi vurgulamak istiyorum: Cumhurbaşkanı Erdoğan dediğimizde ülkenin art planında bir önderden bahsediyoruz. Ya da aslında Türkiye’den bahsediyoruz, Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan bahsediyoruz.
Rusya Devlet Lideri Putin, Soçi’deki görüşmesinde belgeselinizi Erdoğan’a armağan etti. Bunun öyküsü nedir?
Size bu sırrı açıklayayım. Putin’in basın servisinden beni aradılar. Bu sineması görmüşler, bana sordular, ben de anlattım. İki başkan ortasında bir görüşmenin beklendiğini biliyordum, bana bu sineması Türk izleyicisinin anlayabileceği biçimde altyazılı yapıp yapamayacağımızı sordular. ‘Tabii’ dedim, hazırladık. Ben de şu dileklerimi ilettim: Mümkünse bu sinema Cumhurbaşkanı Erdoğan’a teslim edilirse memnun oluruz. Onlar (Kremlin basın servisi), Liderimiz Vladimir Putin’e dileğimi bildirdiler, Putin bunun hoş bir ikram olacağına karar verdi.
Türk halkı ve Türkiye hakkında ne düşünüyorsunuz?
Türkiye’yi çok seviyorum. Onu yalnızca eşsiz bir tatil yahut seyahat destinasyonu olarak değil çok değişik bir tarihe sahip, çok değişik bir kültüre sahip bir ülke olarak da seviyorum. Ben Azerbaycan’da doğduğumu, uzun yıllar Azerbaycan’da yaşadığımı, vatanımda kardeş Türk halkına nasıl davranıldığını bildiğimi söyledim. Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ne tıp kardeşlik münasebetlerinin olduğunu biliyorum ve görüyorum. Vatanımın başkanı İlham Aliyev ile Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu kadar yakın hatta kardeşçe münasebetlerinin olmasından gurur duyuyorum. Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Erdoğan Azerbaycan’daydı, Şuşa’daydı, Karabağ’daydı, Bakü’deydi.
Bunların hepsi benim için çok değerli, Türkiye’deki meslektaşlarım ortasında çok arkadaşım var, Anadolu Ajansındaki meslektaşlarımla uzun yıllardır şahsen arkadaşlığım var. Anadolu Ajansı Genel Müdürü ve İdare Konseyi Lideri Serdar Karagöz ile olan şahsî dostluğumdan gurur duyuyorum, kendisi benim şahsi arkadaşımdır, bana karşı olan nazik halini hakikaten takdir ediyorum ve karşılık vermek istiyorum. Münasebetler pek çok faktörden oluşur: Politik, insani, tüm bu faktörler gönülden geçer. Türkiye’ye geldiğimde İstanbul’da en sevdiğim yerler var. Kaç yıl geçerse geçsin, bu doğal.
Türk milletine refah diliyorum. Türk milleti huzur ve memnunluk içinde yaşasın. Türkiye’nin etrafı yalnızca dostlarla çevrili olsun, Türkiye’nin komşuları Türkiye ile her vakit dostça ilgiler içinde olsun. Türkiye’nin komşusu Rusya, doğduğum ülke Azerbaycan ve Türkiye’nin başka komşuları, geçmiş tarihi ne olursa olsun, tüm zorluklarıyla birlikte Türkiye ile her vakit dostluk içinde olsunlar.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, seçildiği bu devirde, sonra görülecek ve alışılmış buna Türk milleti karar verecek, bu defa de ülkeyi muvaffakiyetle yönetecek.
Söylemek istediğim son şey, başta söylediğimi tekrarlayacağım: Cumhurbaşkanı Erdoğan’la tekrar buluşup onun siyasi ve özel hayatının yeni evresini konuşma fırsatı bulursam keyifli olacağım.
AA
