İstanbul’un turistik merkezlerinden Kapalıçarşı’da İstanbul Valiliği, Fatih Belediyesi ve Kapalıçarşı İdare Şurası uyumuyla devam eden onarımda sona gelindi.
Yaklaşık 4 binden fazla dükkanın bulunduğu 562 yıllık tarihi yapıda; altyapı, tesisat, taban ve ana duvarlarda gerçekleştirilen süreçlerin büyük bir kısmı hazır hale getirildi.
Restorasyon yetkilileri, 27 bin metrekarelik tavan ve muhakkak duvarlarda 19.yüzyıla ilişkin gravürler baz alınarak yapılan kalem personelliği süslemelerinin yüzde 95 oranında sona erdiğini belirtti.
Yapıda mümkün İstanbul sarsıntısına karşı güçlendirme çalışmaları da gerçekleştirildi. Bu kapsamda evvelki onarım süreçlerine ilişkin, özgün duvar yapısını örten çimento gereçler temizlenerek, yapının bilhassa çatlak bulunan belli noktalarına solüsyonlarla dolgu yapıldığı öğrenildi.
Kapalıçarşı’nın kemer ve duvarları ortasında bulunan destekleyici gergi demirlerinin de alüminyum ve çelik materyaller ile yenilendiği, paslanmaya karşı temizlendiği, gereken noktalara eklemeler yapılarak onarıldığı bildirildi.
Fatih Belediyesi Bilim Heyeti Üyesi Yüksek Mimar İhsan Sarı onarım ve güçlendirme çalışmaları hakkında bilgi verdi.
“Yüzde 95’i bitti”
Restorasyon programının birinci etabında yapının statik durumunun değerlendirildiğini belirten Sarı, “Bununla ilgili kimi yerlerde önemli kasvetler vardı. Onunla ilgili teknik müdahalelerde bulunuldu. Yani yere alüminyum kazıklar çakmak üzere birtakım ayrıntılar, uygulamalar yapıldı bu anıt yapıta. Kapalıçarşı biliyorsunuz bugün itibariyle 562 yaşında olan bir eser. Çok önemli problemler yaşamış vakit içinde. Zelzeleler görmüş.
En son 1894 sarsıntısında Kapalıçarşı önemli bir yıkıma uğruyor. Sonrasında, içinde 50 tane han olan Kapalı Çarşı’nın içi küçültülerek yaklaşık 18-20 hanı içinde barındıran bir Kapalı Çarşı halinde tekrar ihya ediliyor. En sonunda 80’li yıllarda Kapalıçarşı’nın içi neredeyse 27 bin metrekare tavan yüzeyi sıvanarak tezyinat (süsleme) yapılmış. Bunların tabi elimizdeki evraklar doğrultusunda tamamı değiştirildi. 19 yüzyıl fotoğrafları dikkate alınarak tekrar yapıldı.
17 bin metrekare altyapı yani sokak dokusu da Mersin’in Mut ilçesinden çıkarılmış taşlarla yine döşendi ve ihya edilmiş oldu. Tabi bu sırada anıt yapıtta yüzde 95 mertebesinde şu anda bitme kademesinde, çok az bir yer kaldı.” dedi.
“Zemindeki sıvılaşmaya müdahale ettik”
“Deprem malum günümüzün konusu; yapıyı sarsıntıya sağlam hale getirebilmek için PTT dediğimiz bölge civarındaki üç sokakta çalışmalar devam etmekte” tabirlerini kullanan Sarı, “Kapalıçarşı’nın tabi tarihî bir kimliği var. Siz bu üzere anıt yapıtları ‘ Yüzde 100 zelzeleye güçlü hale getirdim’ diyemezsiniz. Yaparsanız birçok mimari yapısını bozmak zorunda kalırsınız. Yani konsolidasyon (sağlamlaştırma) hedefli ek bir yığın ayrıntı lazım.
Tarihten biliyoruz ki İstanbul zelzelesi İstanbul’un çabucak altında değil, yaklaşık 20-30 kilometre güneyinde Marmara Denizi’nde olacak, bu bizim için bir fırsat, bir baht olabilir. Buranın elimizdeki bilgiler doğrultusunda muhtemel İstanbul zelzelesini karşılayacağını kıymetlendiriyoruz. O istikamette müdahaleler yapıldı. Olağan ‘ Yüzde 100 burası kesin zelzeleye sağlamdır ‘, dememiz mümkün değil. O vakit anıt yapıtta çok daha farklı takviyeler yapmamız, mimarisini bozmamız lazımdı.
Onu da yapamayacağımız için en az müdahaleyle azamî randıman alma biçiminde bir çalışma yapıldı. Zelzele tarafında bunu söyleyebiliriz. Birtakım sütun bulunan noktalarının tabanına baktık. Bilhassa Cevahir Bedesteni’nin etrafındaki caddelerde birtakım tedirginlikler gördük. Onların tabanlarına destek gayesiyle müdahale edildi.
Zeminde sıvılaşma vardı, yumuşak bir yer. Bu bölge tabi çok eski bir yerleşim bölgesi, daima dolgu yer. Dolgu taban üzerine yapıldığı için biz o yeri biraz daha sertleştirdik. Yani eski tabirle pekleştirildi, o biçimde müdahaleler yapıldı. Kimi gergi demirlerinin vakit içinde kesildiğini gördük. Bunlar şayet yapıda statiğe müdahale ve tedirginlik yaratmışsa biz o kesilmiş gergi demirlerine de müdahale ettik. Yaratmadığını değerlendirdiğimiz noktalarda hiçbir şey yapmadık” halinde konuştu.
“Restorasyonun yıl sonuna kadar bitecek”
Restorasyonda tamamlanan noktalar hakkında konuşan Sarı, “Kapalıçarşı’nın tavanı yaklaşık 27 bin metrekare, elimizde 19.yüzyıl fotoğraf, evrak ve gravürleri var. Bunlardan yola çıkarak kapalı çarşının tavanının süslemesi, Kapalıçarşı tescilli bir kültür varlığı olduğu için, Anıtlar Bölge Konseyi’nin müsaadesi doğrultusunda yapıldı, onayı alındı.
O onaylar doğrultusunda tarihi Kapalı çarşının tavanının yüzde 95’e yakın kısmı, 27 bin metrekare tavan yüzeyinin yüzde 95’e yakın kısmının süslemesi kalemkârlar tarafından işlenerek bitirildi. Statik durumu sebebiyle PTT dediğimiz kısmın etrafındaki üç sokak kaldı bitmeyen. Kısa müddet içinde biter diye kıymetlendiriyoruz.
Ben bu yılın sonunu bulmadan onarımın büsbütün biteceğini değerlendiriyorum. Kapalıçarşı’nın bu onarımla, bir yangın yahut zelzele üzere afetle karşılaşılmazsa 100-150 seneye kadar gidebilecek bir durumu var” diye konuştu. DHA