Gölcük sarsıntısının üzerinden 24 yıl geçmesine karşın, Marmara Denizi’nde meydana gelmesi mümkün sarsıntı karşısında, İstanbul’a su sağlayan barajların zelzele performans projelerinin olmadığı ortaya çıktı. DSİ 14. Bölge Müdürlüğü, İstanbul’daki Ömerli, Büyükçekmece ve Alibey barajları rehabilitasyonu proje imali ismi altında üç başka ihale açtı. İhaleler 14 Nisan 2023 tarihinde yapılacak. Mukavelenin müddeti, işe başlama tarihinden itibaren 1005 (BinBeş) takvim günü, bir öbür sözle yaklaşık 3 yıl olarak belirlendi.
İstanbul’a su sağlayan en büyük kaynak olan Ömerli Barajı için hazırlanan ihale belgesinde, “Baraj yapısının çeşitli kombinasyon hesapları yapılarak farklı yükleme durumlarına nazaran barajın zelzele performansı belirlenecektir” denildi.
Yapılacak çalışmanın “İstanbul Ömerli Barajı Rehabilitasyonu Proje Yapımı” olarak isimlendirileceği belirtilen şartnamede şöyle denildi:
“İş kapsamında, Ömerli Barajı’nın mevcut durumunun performansı güncellenen kritik şartlar altında (olası taşkın, zelzele vb.) pahalandırılacak, baraj gövdesi ve yardımcı yapılarının stabilitesinin sağlanacağı, barajın su tutma özelliğinin korunacağı ve toptan göçmenin engellendiği uygulamaya temel rehabilitasyon projeleri işleri yapılacaktır.”
BARAJIN YIKILMA SENARYOSU
Deprem yükleri altında barajın ve temelin performansının “dinamik analiz” sistemi ile inceleneceği belirtilen şartnamede daha sonra özetle şöyle denildi:
“Topografik haritalama, baraj yıkılmasından etkilenen tüm mansap alanlarını kapsamalıdır. Irmağın hidrolik kapasitesini azaltan tüm yapıların detaylı bir biçimde modellenmesine imkân sağlanacaktır. Sel alanını, su derinliğini, suratını ve topoğrafyadan büyük ölçüde etkilenen en yüksek selin varış vaktini gösteren detaylı taşkın haritaları; risk altındaki insan sayısı, etkilenen konutlar, ticari binalar, altyapı tesisleri de dahil olmak üzere detaylı sonuç değerlendirmesi yapmak için kritik ehemmiyete sahiptir. Ayrıyeten bu haritalar ilgili paydaşlarla koordineli olarak gerekli acil durum tedbirlerinin belirlenmesi için de değerlidir. Acil durum idaresi yetkililerine mümkün tahliyelerde yardımcı olmak için baraj yıkılması sonucu sel altında kalmış haritalar, (a) ‘güneşli’ bir gündeki baraj yıkılması (genellikle uygun hava şartlarında bir zelzeleyle ilişkili) ve (b) ‘yağmurlu’ bir günde bir baraj yıkılması sular altında kalan alanları gösterecek formda oluşturulacaktır. Dizaynda baraj yıkılması taşkınları yahut barajın çok çökmesini içeren taşkınları denetim edin. Ayrıyeten, mansap su taşkın haritaları, barajın yıkılmasına neden olmayacak, fakat büyük ölçüde taşkın suyunun deşarjına ve mansaptaki yerleşim ve ticari alanların su altında kalmasına neden olacak büyük taşkın durumlarında (örneğin, 200 ila 1000-yıllık geri dönüş periyotları), aşağı havzadaki lokal idarelere ve topluluklara vaktinde ikaz verilmesini sağlayacak halde hazırlanmalıdır.”
DSİ 2013 yılında, “İstanbul Ömerli Barajı Dolusavak Revizyonu Proje Yapımı” ismi altında bir ihale düzenlemişti. Kelam konusu küçük çaplı projenin mühleti 3 aylıktı. DSİ tarafından yapılan Ömerli Barajı, 1973 yılında hizmete alınmıştı.
NACİ GÖRÜR UYARMIŞTI
Deprem uzmanı Prof. Dr. Naci Görür, büyük İstanbul sarsıntısı sonrasında ağır hasar alabilecek barajların yaratacağı problemlere geçen yıl yaptığı açıklamalarla dikkat çekmişti. Görür geçen yıl yaptığı açıklamalarda özetle şunları söylemişti:
“Barajların geleceğinin özel olarak ele alınması lazım zira su sorunu ortaya çıkacak. Bu barajların hasar görmesi demek, iki istikametli ziyanı artırır. Sel oluşturmak suretiyle bilhassa baraj gövdelerinin mansap tarafında, ön tarafındaki yerleşim alanlarında, sel ve taşkınlar yapmak suretiyle çok büyük can ve mal kaybına sebep olabilirler. Değerli ölçüde su rezervi yok edileceği için zelzele sırasında da bilhassa içme suyuna çok muhtaçlık duyulacak. Yangınları söndürmek, salgın hastalıkları engellemek, paklık için suya çok gereksinim olacağından ötürü insanları susuzluğa mahkum edeceklerdir.”
AKP’Lİ EROĞLU’NUN KORKUSU
Geçtiğimiz günlerde birinci toplantısını yapan TBMM Sarsıntı Araştırma Komisyonu’nda konuşan, komite lideri AKP Milletvekili Veysel Eroğlu, “Benim birinci sarsıntıda endişem ‘Ya, barajlar ne oldu?’ diye sabaha kadar uyuyamadım. Çabucak DSİ genel müdürünü aradım” demişti.
Odatv.com